โล่เขน : ประวัติและความเป็นมา

สำนักงานตำรวจแห่งชาติ หรือกรมตำรวจเดิม มีตราสัญลักษณ์เป็นรูปพระแสงดาบเขนและโล่ หรือที่เราเรียกกันสั้น ๆ ว่า "โล่เขน"  

          โล่ เป็นรูป วงกลมเส้นคู่สองชั้น วงนอกเป็นลายพรรณพฤกษา วงในเป็นลายใบเทศ ผูกลายเป็นรูปหน้าสิงห์หรือหน้ายักษ์  เรียกว่าจตุรมุข  ตามธรรมเนียมโบราณที่แกะสลักรูปหน้ายักษ์จตุรมุขไว้บนหน้าบันประตู ทั้งสี่ทิศของปราสาทหิน ด้วยความเชื่อว่าเป็นผู้พิทักษ์ทวารเข้า-ออก ปกป้องคุ้มครองและขจัดสิ่งชั่วร้าย

          ดาบ ที่คาดติดอยู่ในปลอก ด้ามอยู่ด้านบน มีลวดลายกนก   ทั้งนี้สัญลักษณ์ไม่จำกัดสีและขนาด

          ตำรวจไทยเกิดเป็นรูปแบบองค์กรครั้งแรกในสมัยรัชกาลที่ 4 ทรงโปรดให้จัดตั้งองค์กรตำรวจและปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมของไทยให้เป็นระบบ แสดงความเป็นอารยะทัดเทียมตะวันตกโปรดให้ใช้สัญลักษณ์เป็นรูป "หนุมานสี่กร" ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวราชกาลที่ 5 ได้พระราชทานเป็นพระราชหัตถเลขา อนุญาตให้กรมตำรวจภูธรใช้พระรูปพระแสงดาบเขนและโล่ ประจำที่มุมธงและใช้เป็น ตราประจำกระดาษสำหรับราชการในกรมตำรวจภูธร เมื่อ 20 มิถุนายน พ.ศ.2445  ตราโล่เขนนี้ ออกแบบครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ.2440   โดย หม่อมเจ้าประวิชชุมสาย (ผู้ผูกลายพระราชลัญจกรแผ่นดินเมื่อปี พ.ศ.2416) ถึงสมัยรัชกาลที่ 6 ดาบเขนและโล่ได้ปรากฏอยู่ในพระธรรมนูญตราที่โปรดเกล้าฯให้ตราขึ้นเมื่อ พ.ศ.2453 ให้เป็นตราประจำกรมพลตระเวน (ต่อมา พ.ศ.2458 เปลี่ยนเป็นกรมพลตำรวจนครบาล)

          โล่และดาบมีนัยแห่งความหมายอันลึกซึ้งที่แสดงถึงความไว้วางพระราชหฤทัยของพระมหากษัตริย์ที่โปรดให้ตำรวจราชองครักษ์เท่านั้นที่จะมีอาวุธ (ดาบ) ติดตัวประจำกายเข้าถึงพระราชฐานชั้นในได้ โล่และดาบจึงแสดงถึงเกียรติภูมิแห่งหน้าที่ เป็นศักดิ์ศรีแห่งอำนาจที่ได้รับพระราชทานเพื่อพิทักษ์ปกป้องพระมหากษัตริย์ และเป็นตำรวจของประชาชน มีหน้าที่รักษาความสงบเรียบร้อยภายในบ้านเมืองให้เกิดความปลอดภัยแก่ชีวิตและทรัพย์สินของประชาชน ระงับทุกข์และบำรุงความผาสุกให้ประชาชนตามคำ "ผู้พิทักษ์สันติราษฎร์

บทความที่เกี่ยวข้อง
     หน้าหมวกตำรวจ : ประวัติและความเป็นมา
     สีกากี : ที่มาและความหมาย
     อนุสาวรีย์ตำรวจ : อนุสาวรีย์ผู้พิทักษ์รับใช้ประชาชน






เรียบเรียง ข้อมูลจาก

http://mrsp2503.blogspot.com/2010/07/blog-post_12.html และ

http://logosociety.blogspot.com/2010/07/blog-post_5798.html